⏰ زمان مورد نیاز برای مطالعه: 10 دقیقه؛
ایران جزو کشورهای قدیمی با تمدن چند هزار ساله می‌باشد که در طی سال با توجه به تغییرات فصل یا مناسبت های خاص، ایامی را در کنار یکدیگر به جشن و شادی می‌گذرانند. روزهای خاصی همچون عید نوروز، شب چله، چهارشنبه سوری، سپندارمذگان، روز زن، روز پدر و... نمونه هایی از روزهای خاص ایرانیان است که برای برگزای هر مورد مراسم و آیین های خاصی دارند. شب چله یا شب یلدا که مصادف با آخرین روز پاییز و آغاز زمستان است در ایران از اهمیت بالایی برخوردار می‌باشد و برای این شب مردم ایران به اجرای آیین و فرهنگ چند هزار ساله خود می‌پردازند. در ادامه به تاریخچه این شب، آیین و آداب برگزاری آن و .... خواهیم پرداخت.
شب چله
همان طور که در بخش قبل گفته شد شب چله که با نام شب یلدا هم میشناسیم مصادف با آغاز زمستان است و این شب طبق تقویم ایرانیان بلندترین شب سال می‌باشد و بزرگداشت آن از تمدن و پیشینه تاریخی کشور ما به جا مانده است. شب چله از غروب روز 30 آذر شروع می‌شود و تا طلوع خورشید در روز 1 دی ادامه دارد. اجداد ما هر ساله به مناسبت این رویداد و در بلندترین شب سال گرد هم جمع می‌شدند و طبق این آیین باید اهل خانواده بزرگ و کوچک در منزل بزرگترین شخص خانواده جمع شوند و با خواندن اشعار قدیمی، شاهنامه خوانی، داستان های کهن ایرانی و گرفتن فال حافظ ساعات خوشی را سپری کنند. در این شب ایرانیان به طبخ غذا و دسرهای مخصوصی همچون آش رشته، دلمه، لبو، کدو حلوایی و... می‌پردازند. اعتقاد ایرانیان این است که در این شب از میوه و تنقلاتی مثل انار، خرمالو، هندوانه و میوه خشک، آجیل و.. برای پذیرایی استفاده کنند.
یلدا یعنی چه؟
ریشه واژه یلدا به زبان سریانی برمی‌گردد و به معنای زایش و تولد است. ابوریحان بیرونی دانشمند و فیلسوف ایرانی شب یلدا را با عبارت میلاد اکبر معرفی نموده است و منظور زایش و تولد خورشید می‌باشد. اما واژه یلدا چگونه وارد زبان ایرانیان شده است؟ یلدا همان طور که گفته شد یک واژه سریانی رایج در بین مسیحیان می‌باشد و در بعضی کتب تاریخی اعتقاد بر این است مسیحیان رومی به دلیل فقر و مشکلات زندگی به ایران مهاجرت کرده اند و از این طریق واژه یلدا وارد زبان ایرانیان گردیده است.
جمعه سیاه چه تاریخی است؟
دلایل برپایی جشن یلدا
همان طور که از مطالب بالایی متوجه شدیم ایرانیان اعتقاد دارند که با آغاز فصل زمستان خورشید، نور و روشنایی متولد می‌شود و باید برای این اتفاق به جشن و پایکوبی بپردازند. عمده دلایل جشن و میهمانی در شب یلدا را در ادامه شرح می‌دهیم:
- پیروزیی روشنایی و نور بر ظلمت و تاریکی: با توجه به این که از دیرباز تا به امروز یکی از مهم ترین روش های کسب درآمد کشاورزی مبوده است لذا آب و هوا و تاثیرات آن بر روی زندگی روزمره مردم جزو مباحث مهم ایرانیان است. بشر تاثیر نور و گرما و تاریکی و ظلمت و سرما را بر روی زندگی خود می‌دید و همیشه در انتظار فرار رسیدن نور و طولانی شدن روزها بودن و این شب را جشن می‌گرفتند زیرا از فردا روزها طولانی تر می‌شدند.
- شب تولید مهر و میترا و آغاز خلقت: در ایران باستان قبل از دین زرتشت آیین مهر یا میترائیسم رایج بود. خورشید نماد ظاهری و نشانه میترا و مهر بود و حتی به خورشید در ایران قدیم مهر می‌گفتند و میترا الهه عهد و پیمان بستن و عشق و محبت است به این دلیل و به احترام طلوع خورشید و مهر ایرانیان این شب را جشن می‌گیرند.
آداب و رسوم شب یلدا
برای برگزاری شب یلدا نیز مانند ایام دیگر باید با آداب و رسوم ایرانیان آشنا باشیم تا به بهترین نحو آن را اجرا کنیم. در این شب علاوه بر دور هم جمع شدن و آداب و رسوم کلی هر شهر یا استان آداب و رسوم منحصر به منطقه خود را نیز اجرا می‌کنند که در ادامه به بررسی این آداب و رسوم خواهیم پرداخت:
- پریدن از روی آتش
- قصه خوانی و مثل گویی
- شاهنامه خوانی
- فال حافظ
- هدیه دادن
پریدن از روی آتش
آتش نماد روشنایی، نور و خورشید می‌باشد و در این شب با برپا کردن آتش نماد روشنایی و نور را زنده نگه می‌دارند. یکی از رسوم ایرانیان در این شب پریدن از روی شعله اتش می‌باشد و اعتقاد دارند این آتش نحسی و تاریکی را از زندگی دور می‌کند.
قصه خوانی و مثل گویی
یکی دیگر از مراسم های شب یلدا قصه گویی و مثل خوانی است که بزرگترها برای جمع خانواده قصه هایی را نقل می‌کنند و در این میان به مثل ها و پند و اندرزهایی هم اشاره می‌شود. معمولا از افسانه های دیو و پری و تمثیل های مولانا در قصه گویی استفاده می‌شود.
شاهنامه خوانی
شاهنامه یکی از ماندگارترین آثار ادبی ایران می‌باشد و در آن به نقل داستان های کهن پهلوانان و فرمانروایان ایرانی پرداخته شده است. در شب یلدا نقالی و شاهنامه خوانی بزم و جشن دورهمی خانواده های ایرانی را گرم تر می‌کند.
آشنایی با آداب و رسوم نوروز باستانی ایرانیان
فال حافظ در شب یلدا
دیوان اشعار حافظ یکی از کتاب های همیشه حاضر در منازل ایرانی ها می‌باشد. از دیرباز بین ما ایرانیان فال حافظ رایج بوده است و در جمع دوستان و اقوام یکی از لحظات خوش میهمانی گرفتن فال حافظ و خواندن اشعار زیبای آن می‌باشد. در شب یلدا بزرگان خانواده برای تک تک افراد جمع فال حافظ می‌گیرند و اشعار زیبای آن را قرائت می‌کنند.
هدیه دادن در شب یلدا
یکی از آداب رسوم ایرانی ها در جشن های خانوادگی هدیه دادن به عزیزان می‌باشد و این هدیه دادن مختص بزرگ و کوچک نمی‌باشد. کوچکترها به بزرگترها و بالعکس هدایایی برای یکدیگر تهیه می‌کنند و در جشن یلدا به یادگار به عزیزانشان تقدیم می‌کنند.
برای خرید هدیه خاص : دسته بندی اکسسوری و زیورآلات را مشاهده کنید.
ایده تزیین سفره شب یلد
در شب یلدا همان طور که گفته شده پذیرایی با غذا، میوه و تنقلات مخصوص این شب بین ایرانیان رایج است. در این شب سفره های یلدایی با سلیقه ی زیبای ایرانیان چیده می‌شود و بر روی این سفره آش رشته، لبو، کدو تنبل، انار، خرمالو، شیرینی های محلی هر منطقه از ایران، آجیل شیرین، میوه خشک و... استفاده می‌کنند. در چیدمان سفره شب یلدا از ظروف سنتی، ترمه، کرسی و... استفاده می‌شود. انتخاب ظروف و لوازم تزیینی سفره شب یلدا نقش مهمی در زیباتر شدن آن دارد که برای این امر می‌توان از صنایع دستی ایرانی و ظروف چوبی، مسی و... استفاده نمود. اگر میخوای تنوع زیادی از ظروف چوبی و لوازم دکوری چوبی مناسب شب یلدا ببینی کافیه روی عکس کلیک کنی.
معمولا برای زیباتر شدن سفره های شب یلدا و اهمیت دادن به هنرهای اصیل ایرانی بهتر است از ظروف پذیرایی و لوازم دکوری همچون شمعدان و جا عودی و... که توسط هنرمندان ایرانی تولید شده اند استفاده شود برای مثال چیدمان سفره یلدا با ظروف چوبی، ظروف مسی، ظروف میناکاری شده، ظروف سوخته نگاری و منبت کاری شده یکی از زیباترین دکورها را به وجود می‌آورد و حس سرزندگی و طراوت را به جمع منتقل می‌کند.
